De volgende vragen helpen je over de aankoop van kippen na te denken:
- Kan je gedurende de komende 10 jaar voor de kippen zorgen?
- Is het in jouw wijk toegelaten om kippen te houden?
- Heb je voldoende ruimte voor een groepje kippen?
- Heb je de tijd om de kippen te verzorgen en de eieren te rapen?
- Is er iemand die de vogels kan verzorgen als je op vakantie gaat?
- Heb je ongeveer 1,5 euro per maand per kip over voor de voeding en verzorging?
- Als je een haan overweegt, heb je dit dan afgestemd met de buren?
Kippen bestaan in veel maten, kleuren en temperamenten. Er zijn rassen die vooral geschikt zijn om veel eieren te leggen en andere worden vooral gehouden voor het vlees of voor de sierwaarde. Naast echte raskippen worden er ook veel kruisingen gekweekt, de hybriden. Deze hybriden geven een veel grotere opbrengst van eieren of vlees dan de zuivere rassen en worden daarom veel in de industrie gebruikt. Ook de meeste legkippen die je in de dierenwinkel kan kopen, zijn hybriden. Ze leven doorgaans echter minder lang en zijn minder sterk dan de zuivere raskippen.
Bepaal dus voor je kippen koopt wat je juist verwacht: wil je eieren, kippen om op te eten of een mooi toom om wat leven in de tuin te brengen? En wil je levendige kippen die een hoge omheining nodig hebben, of liever een rustiger ras dat nauwelijks vliegt? Kies op basis hiervan het ras dat bij jouw wensen past. Meer informatie over de verschillende rassen en waar je ze kan kopen, kan je hier vinden:
Koop legkippen best in het voorjaar, als ze ongeveer 18 weken oud zijn. Ze zijn dan bijna rijp om te gaan leggen. Je kan ook een tweede leven geven aan kippen die in de industrie als legkip hebben gediend. Deze kippen worden standaard vervangen door jongere kippen als ze ongeveer anderhalf jaar oud zijn. Ze worden dan normaal geslacht om als soepkip te dienen, maar er zijn organisaties die deze kippen opkopen en voor adoptie beschikbaar stellen. Na een herstelperiode en gewenning aan het buitenleven, kunnen deze kippen nog jarenlang eieren leggen. Ze zijn vaak verrassend tam en aanhankelijk.
Als je kippen koopt bij een professionele handelaar, dan zijn deze normaal gezien ingeënt tegen pseudo-vogelpest. Ook hobbyfokkers enten hun kippen soms in, vraag dit na. Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, zo hou je foutieve handel in stand. Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.
Om de kippen te vervoeren, kan je een speciaal kippenkrat gebruiken of een stevige kartonnen doos met luchtgaten. Zo kunnen de kippen veilig en rustig vervoerd worden. Zet de doos goed vast in de auto, zodat deze niet aan het schuiven gaat. Kippen geraken snel oververhit. Transporteer ze dus niet op warme dagen en zorg voor voldoende ventilatie.
Richt het hok en de ren in voordat je de kippen koopt. Zet de kippen bij aankomst in het binnenhok en laat hen zelf de weg naar buiten ontdekken. Geef in het begin hetzelfde voer als de vorige eigenaar en wen ze geleidelijk aan nieuw voer.
Kippen kosten afhankelijk van de soort 5 tot 50 euro per stuk. Een hok voor enkele kippen betaal je 130 tot 300 euro, afhankelijk van het gebruikte materiaal en de stijl. Een automatische voerbak en drinkemmer heb je al voor zo’n 35 euro. Reken op ongeveer 1,5 euro per kip per maand voor het voer en strooisel.
Kippen hebben nood aan een hok en een ren met volgende toebehoren:
- een binnenhok met verhoogde zitstokken
- een legnest met nestmateriaal
- een buitenren met verhoogde zitplaatsen, zanderig gedeelte voor stofbaden, gedeelte met schaduw en gedeelte met zon
- een drinkbak
- een voederbak
Binnenhok
Voor drie kippen van gemiddelde grootte is een binnenhok van minimaal 0,75 m² oppervlakte en een binnenhoogte van ongeveer 90 cm nodig.
Maak de ingang van het binnenhok minstens 25 cm breed en 30 cm hoog. Voorzie eventueel een deurtje om de ingang af te sluiten. De kippen kunnen via een loopplank naar de ingang van het hok. Zorg ervoor dat de kippen voldoende grip hebben op de loopplank door dwarslatjes aan te brengen.
Het is zeer belangrijk voor de gezondheid van de kippen dat het hok voldoende geventileerd is. Zorg daarom voor ventilatieroosters bovenaan één van de wanden.
Kies steeds voor een hok dat gemakkelijk toegang biedt om mest te verwijderen en proper te maken. Op de bodem kan je houtkrullen, stro, vlas of hennep leggen om het verwijderen van de mest gemakkelijker te maken.
In veel hokken is standaard een legbak geïntegreerd, meestal aan de buitenkant van het hok met een dak dat open klapt om gemakkelijk de eieren te kunnen verzamelen. Leg hierin stro, hooi of ander nestmateriaal. Er zijn ook losse legnesten te koop die je zo in het binnenhok kan plaatsen.
In het binnenhok moeten verhoogde zitplaatsen aanwezig zijn, deze worden gebruikt om op te slapen. Reken op 1 meter zitstok per vier kippen. De meeste kippen gebruiken graag zitstokken van zo’n 3 à 4 cm doorsnede op ongeveer een halve meter van de grond en minstens 35 cm van de wand.
Buitenren
Reken voor de buitenren op minimaal 2 maar liever 5 m² per kip.
De omheining moet 1,5 m hoog zijn voor zware en rustige rassen en 2 m hoog voor lichtere en actievere rassen. Het is handig om voor jezelf een poort te voorzien zodat je gemakkelijk in en uit de ren kunt. Graaf de draad in in de grond zodat de kippen niet kunnen ontsnappen. In een streek waar vossen op de loer liggen, kan je de ren beveiligen door de draad bovenaan schuin naar buiten om te plooien in een hoek van 30° en door rondom de ren aan de buitenkant een verharding van zo’n 40 cm te voorzien, bijvoorbeeld een strook tegels. Zo zal de vos niet over de draad kunnen klimmen of er onderdoor graven.
Richt de ren in met beplanting die schaduw biedt en een zonnig gedeelte voor zonnebaden. Kippen nemen ook bijna dagelijks stofbaden om hun veren te onderhouden en parasieten te verwijderen. Als de buitenren een zanderige bodem heeft, dan graven de kippen zelf een ondiepe kuil voor dit doel. Is de bodem te hard of niet zanderig genoeg, leg dan zelf een zanderig gedeelte aan om stofbaden mogelijk te maken.
Ook in de buitenren moeten verhoogde zitplaatsen aanwezig zijn. Overdag gebruiken de kippen de zitplaatsen buiten om een overzicht op de omgeving te houden. Kippen die laag in de pikorde staan, gebruiken ze ook om te vluchten voor dominantere dieren.
Om overlast van knaagdieren te vermijden, beperk je best de hoeveelheid voedselresten. Voederbakjes kan je afdekken of 's nachts weghalen.
Gezelschap
Kippen zijn sociale dieren die je nooit alleen mag houden. Ze herkennen andere kippen en gedragen zich anders tegen de verschillende leden van hun groep. Voor een gemiddeld gezin zijn drie kippen ideaal.
Kippen hebben onderling een welbepaalde rangorde, de zogenaamde pikorde. Als de kippen voldoende plaats, voer en legnesten hebben, zullen er zelden problemen ontstaan. Als er te veel kippen op een te klein oppervlak zitten of als de kippen met elkaar moeten concurreren, dan zal de kip die het laagst in rang staat de dupe zijn en kan zij letterlijk kapot gepikt worden.
Als je nieuwe kippen aan een bestaande groep toevoegt, dan is het normaal dat er enkele uren tot dagen gevochten wordt. De kippen moeten een nieuwe pikorde vastleggen. Hou in het begin de kippen goed in de gaten en grijp in als er gewonden vallen.
Verrijking
Je kan je kippen op een leuke manier bezig houden en verveling tegengaan door aan voedselverrijking te doen. Kippen hebben namelijk een grote behoefte om te kunnen werken voor hun voer. Zelfs wanneer ze hun voer gewoon uit een bak kunnen pikken, zullen ze toch rondscharrelen en met hun poten over de grond krabben om naar voedsel te zoeken. Je kan tegemoet komen aan deze behoefte door het voer te mengen door stro, zagemeel of zand en het op de grond aan te bieden. Er bestaan ook speciale voerballen voor kippen, waar ze mee moeten rollen om de granen er uit te laten vallen.
Kippen zijn alleseters. Geef ze als basisvoeding een graanmengeling en/of legkorrel voor kippen (reken op ongeveer 65 g per kip per dag) en vul dit aan met etensresten, groenten- en fruitafval, kort grasmaaisel en onkruid. Let op met het geven van grasmaaisel. Doe dit enkel in kleine hoeveelheden en vooral met kort maaisel en géén lange grassprieten. Laat de kippen daarom bij voorkeur zelf het gras plukken.
Om hun voer goed te kunnen verteren, hebben kippen maagkiezel nodig. In de handel kan je vaak een mengeling van maagkiezel en schelpengrit kopen. Het schelpengrit voorziet de kip van extra calcium voor de aanmaak van de eierschalen.
Kippen drinken vrij veel, tot wel 250 ml per dag, en moeten altijd water ter beschikking hebben. Een dag zonder water kan ervoor zorgen dat de kip een tijd stopt met leggen. Ververs het water in de zomer dagelijks en plaats het in de schaduw om algengroei te voorkomen.
Kippen zijn gemakkelijke dieren, maar hebben wel wat verzorging nodig. Een weekend weg is te overbruggen met een automatische voerbak en een volle drinkemmer, maar voor langere periodes van afwezigheid moet er iemand de kippen komen verzorgen.
Dagelijks
- Verwijder bederfbare voederresten
- Voer de kippen
- Controleer of er nog voldoende water is en ververs het eventueel
- Raap de eieren. Hoe langer deze blijven liggen, hoe groter de kans dat de kippen ze aanpikken
- Controleer of de kippen zich normaal gedragen en er gezond uitzien
Minstens één maal per week
- Maak het binnenhok proper en ververs de vuile bodembedekking, met name onder de zitstokken
- Was de drinkemmer uit met zuiver water
- Vul grit en maagkiezel bij
- Controleer de lengte van de nagels en check tussen de veren op parasieten
Een aantal keer per jaar
- Vervang het nestmateriaal
- Was de voerbak uit
- Behandel het hok tegen parasieten zoals rode vogelmijt
Kippen worden gemiddeld 10 jaar oud, maar uitzonderingen van 15 jaar en ouder zijn bekend. Gezonde kippen zijn levendig, hebben felgekleurde (meestal rode) kam en lellen en een mooi aansluitend verenkleed. Een kip die minder actief is dan normaal, de pluimen opzet, de staart laat hangen of ineengedoken zit, voelt zich niet goed. Neem bij ziekte contact op met een gespecialiseerde dierenarts.
De meest voorkomende gezondheidsproblemen zijn:
- Kalkpoten
Symptomen: openstaande schubben op de poten, ruwe en verdikte poten, jeuk.
Kalkpootmijten zijn kleine mijten die zich ophouden onder de pootschubben. Smeer de poten enkele keren in met vaseline, zo verstikken de mijten.
- Rode vogelmijt
Symptomen: bloedarmoede, algemene zwakte.
Rode vogelmijten zijn kleine ronde mijten die zich schuilhouden in spleten en kieren van het hok. ’s Nachts komen ze tevoorschijn en zuigen ze bloed bij de kippen. Controleer het hok geregeld en behandel het indien nodig met geschikte insecticiden.
- Vederluizen
Symptomen: bij lichte besmettingen geen, in zware gevallen jeuk, kaalheid, slechte vederkwaliteit.
Vederluizen zijn bruine insecten van ongeveer 1 tot 3 mm groot die op de huid en veren rondkruipen. Ze verzamelen vooral rond de kop, onder de vleugels en rond de cloaca. Merk je vederluizen op, behandel ze dan met een aangepast insecticide voor kippen, bijvoorbeeld op basis van pyrethrum.
- Wormen
Symptomen: vermagering, algehele slechte conditie, waterige of gele mest.
Hou preventief het hok en de ren goed schoon. De dierenarts heeft speciale ontwormingsmiddelen voor vogels.
- Coccidiose
Symptomen: slome indruk, bol zitten, vermageren, diarree in een later stadium met bloed er bij
Coccidiose komt redelijk veel voor. Vooral kuikens zijn er gevoelig aan, zeker als het warm en vochtig is. Coccidiose wordt veroorzaakt door eencellige parasieten die de darmwand beschadigen. Het is erg besmettelijk via de ontlasting. De dierenarts kan geschikte medicijnen voorschrijven.
- Snot
Symptomen: kuchen, snotteren, rochelen, waterige ogen, moeilijke ademhaling, vermagering, lage eiproductie.
Een bacterie in de luchtwegen zorgt voor ontstekingen. De bacterie kan via andere kippen of wilde vogels worden doorgegeven. De dierenarts kan geschikte medicijnen voorschrijven om de ziekte te genezen.
- Pokken
Symptomen: wratachtige zwellingen aan de kop en snavel of geel gekleurde aanslag in de keel.
De pokken worden veroorzaakt door een virus. Er kunnen zweren op de naakte huid van de kop ontstaan, maar ook een dikke gele aanslag in de luchtwegen en ogen, dit wordt dan difterie genoemd. De dierenarts kan een behandelplan opstellen. Het is ook mogelijk in te enten tegen het pokkenvirus.
- Legnood
Symptomen: de kip zit voortdurend op het nest te persen, loopt al waggelend, drinkt en eet nauwelijks en produceert zeer waterige of geen ontlasting.
Bij legnood is er een ei aanwezig, maar kan de kip dit niet leggen. Indien deze situatie te lang duurt, kan de kip overlijden. Neem steeds contact op met een dierenarts. Een evenwichtige voeding en voldoende calcium is belangrijk om legnood te voorkomen.