Zwanen zijn prachtige en elegante dieren. Je moet ze echter dagelijks verzorgen, ze hebben veel ruimte nodig en ze moeten een grote vijver ter beschikking hebben. Denk daarom goed na voordat je besluit om zwanen te gaan houden:
- Heb je voldoende ruimte?
- Kan je een grote vijver voorzien?
- Heb je tijd om dagelijks te voederen?
- Is er iemand die de zwanen kan verzorgen als je op vakantie gaat?
- Kan je gedurende de komende 20 jaar voor de dieren zorgen?
Koop jonge zwanen die goed zijn doorgeruid, levendig zijn en een verzorgd verenkleed hebben. Sommige soorten moeten ook geringd zijn volgens de wet, dus kijk goed na of dit het geval is voor de soort van jouw keuze. Zwanen worden vaak geleewiekt om te voorkomen dat ze wegvliegen. Vraag na of dit al dan niet gebeurd is. Als je zwanen koopt bij een professionele handelaar of hobbyfokker, dan zijn deze normaal gezien ingeënt en ontwormd, maar vraag dit voor alle zekerheid na.
Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, zo hou je foutieve handel in stand. Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.
Een zwaan transporteren gebeurt best in een goed afgesloten vervoerskist, zoals bv. een transportkooi voor honden. Hou de bodem droog met krantenpapier en zaagsel en hou de rit zo kort mogelijk.
Meer informatie over waar je zwanen kan kopen en hoe ze te houden, vind je hier:
Zwanen kosten, afhankelijk van de soort, 50 tot 300 euro per stuk.
De prijs voor zwanenvoer varieert van 0,5 tot 5 euro per kg. De kostprijs van het verblijf is afhankelijk van het materiaal dat gebruikt wordt voor de aanleg van een vijver en de voorziening van een binnenhok en/of schuilplaatsen.
Zwanen hebben een vijver, grasland, schuilgelegenheid en nestgelegenheid nodig.
Verblijf
Voor een koppel zwanen is een grasperk met een oppervlakte van 100 à 200 m² nodig. Voorzie het perk van een omheining met draad van minstens 1,80 meter hoogte. Voorkom dat roofdieren, zoals vossen, er onderdoor kunnen graven door een deel van de afrastering in de grond te plaatsen. Zwanen worden echter zelden aangevallen door roofdieren en verdedigen hun kuikens meestal zeer nauwgezet.
Voorzie in het verblijf schuilmogelijkheden in de vorm van beplanting. Zet echter geen struiken met bessen en giftige planten zoals taxus, buxus, vingerhoedskruid en goudenregen om vergiftiging te voorkomen. Plaats ook enkele afdakjes die bescherming bieden tegen extremere weerssituaties zoals hagel, ijzel en slagregens.
Vijver
Water is zeer belangrijk voor zwanen, want ze bewegen zich niet vlot op het land. De meeste tijd brengen ze dus op het water door. De vijver moet minimaal 80 cm diep zijn. Reken op een wateroppervlak van 25 à 50 m² per koppel. Hou er rekening mee dat ze de planten in en rond de vijver graag eten en dat die dus snel zullen verdwijnen. Zorg ervoor dat de dieren gemakkelijk het water in en uit kunnen, bijvoorbeeld via een zachte helling.
Nest
Zorg voor dichte vegetatie en lang gras waar de zwanen in kunnen nestelen. Geef hen stro en takjes ter beschikking als nestmateriaal. Zwanen bouwen grote en hoge nesten, geef dus ruim voldoende materiaal.
Gezelschap
Hou zwanen in koppels om gevechten om territorium te vermijden. Het zijn sociale dieren, hou ze dus nooit alleen. Jonge dieren kan je in groep houden, zodat ze zelf hun uiteindelijke partner kunnen uitkiezen.
Geef als basisvoeding sierwatervogelkorrel of zwanenkorrel aangevuld met gemengd graan. Verder is er een ruim grasveld nodig, zodat de dieren kunnen grazen. Is er te weinig gras voorhanden, geef dan groenvoer bij zoals sla of andijvie. Ook af en toe wat brood lusten de zwanen graag. Stel maagkiezel en schelpengrit ter beschikking.
Zwanen worden best tweemaal per dag gevoederd. Geef maar zoveel voer als de zwanen binnen het uur opeten, restanten kunnen gaan schimmelen en trekken ongedierte aan.
Zwanen zijn eenvoudig te houden dieren, maar ze hebben wel zeer veel ruimte nodig en een grote vijver. Je kan ze niet in een gemiddelde achtertuin houden.
Zorg ervoor dat de dieren altijd toegang tot water hebben. Hou het water in de winter met een fontein ijsvrij.
Dagelijks
- Verwijder bederfbare voederresten.
- Voer de zwanen.
- Controleer of er nog voldoende drinkwater is en ververs het eventueel.
- Controleer of de dieren zich normaal gedragen en er gezond uitzien.
Minstens eenmaal per week
- Was de drinkemmer uit met zuiver water.
- Vul grit en maagkiezel bij.
Een aantal keer per jaar
- Was de voerbak uit.
- Ververs het water van de zwemvijver.
- Ontworm de vogels.
Jaarlijks
- Bied nestmateriaal aan.
Zwanen zijn sterke vogels die meer dan 20 jaar oud kunnen worden. Ze bieden weerstand aan heel wat ziektes die bij kippen wel problemen veroorzaken en ze verdragen diverse weersomstandigheden.
Gezonde zwanen hebben een mooi verzorgd verenkleed, een goed lichaamsgewicht, heldere ogen, propere neusgaten, vlotte ademhaling en een vlotte tred. Zieke dieren gaan veel neerliggen en slapen, hebben moeite met staan en wandelen, en hebben vaak een vuil en gehavend verenkleed. Neem contact op met een gespecialiseerde dierenarts als het dier ziek is.
De meest voorkomende gezondheidsproblemen bij zwanen zijn:
- Lek
Zwanen kunnen ‘lek’ geraken. Ze poetsen zich vaak minder wanneer ze zich niet in optimale conditie bevinden of wanneer ze geen zwemwater ter beschikking hebben. Hierdoor wordt hun verenpak niet ingestreken met de olie van de staartklier en verliezen ze hun waterdichtheid, worden ze drijfnat en krijgen ze het koud.
- Wormen
Symptomen: vermagering, algehele slechte conditie, waterige of gele mest.
Hou preventief het verblijf goed schoon. Zwanen met wormen kan je behandelen met een ontwormingsmiddel dat je via de dierenarts bekomt, of via gemedicineerde voeders. Er wordt aangeraden te ontwormen in maart en september.
- Botulisme
Symptomen: voortschrijdende verlamming van nek, poten en vleugels, de dieren belanden in coma.
Botulisme wordt veroorzaakt door een bacterie (Clostridium botulinum) die gifstoffen afgeeft die de zwanen opnemen. Risicofactoren zijn de aanwezigheid van rottend organisch materiaal, een temperatuur van minstens 20°C en stilstaand water.
- Eendenpest
Symptomen: De besmette dieren zijn suf, hebben een onverzorgd verenkleed en groengele diarree.
Eendenpest wordt veroorzaakt door een herpesvirus en is zeer besmettelijk. De ziekte treft zowel volwassen als jonge zwanen. Jaarlijks vaccineren biedt een goede bescherming.
- Ganzenhepatitis
Symptomen: besmette kuikens vermageren, drinken veel, hebben oog- en neusuitvloei en witte diarree.
Ganzenhepatitis, ook wel ganzenpest genoemd, wordt veroorzaakt door een virus dat organen (lever, schildklier en pancreas) aantast. Het is een zeer besmettelijke ziekte die jonge kuikens treft en die meestal een fatale afloop kent. Door vaccinatie van de moederdieren kunnen de nog ongeboren kuikens beschermd worden.