Zuid-Amerikaanse dwergcichliden

Zuid-Amerikaanse dwergcichliden zijn gevoelige dieren en geschikt voor de aquariumhouder die zich hierin wil specialiseren en een goede kennis van aquariumtechniek heeft. Begin er niet aan als je nog niet veel kennis hebt, want de meeste soorten hebben veel zorg nodig en de juiste waterwaarden. Enkel veelvuldig gekweekte soorten zijn soms makkelijker te houden. 

Voor je Zuid-Amerikaanse dwergcichliden koopt, moet je over een aantal punten nadenken: 

• Heb je een geschikt aquarium voor de soort die je wil houden? 
• Heb je voldoende kennis van aquariumtechniek om de juiste waterwaarden te verkrijgen? 
• Zijn eventuele medebewoners in het aquarium compatibel met deze soort? 
• Kan er iemand de vissen verzorgen als je op vakantie bent? 
• Kan je, afhankelijk van de soort, tot 10 jaar voor de vissen zorgen? 
• Weet je hoe je een aquarium moet onderhouden?
• Wil je 25 euro per maand betalen voor elektriciteit, water en visvoer?

Alvorens vissen te gaan kopen moet het aquarium opgestart zijn. De filter heeft tijd nodig om goed te gaan werken. Start je aquarium minstens enkele weken op voordat je vissen gaat kopen.

De meest populaire soorten zijn verkrijgbaar in aquariumspeciaalzaken. Wil je speciale soorten vissen om mee te kweken, koop dan vissen aan via een aquariumclub of vereniging van liefhebbers. Koop enkel vissen die er gezond uitzien en gladde vinnen, heldere glans en blinkende ogen hebben. Koop alleen vissen als je zeker weet hoe je ze moet verzorgen en dat ze in je aquarium passen. Als je bij een handelszaak koopt, dan is de consumentenwetgeving van toepassing en heb je een wettelijke garantie op de gezondheid van de dieren.

Vraag na waar de vissen vandaan komen en wat hun wetenschappelijke naam is. Kies beter geen wildvangdieren, vraag na of de dieren in gevangenschap gekweekt zijn. Geïmporteerde (wildvang)dieren hebben veel stress en mogelijk ziektes, en gekweekte dieren zijn ook beter aangepast aan het houden in een aquarium. Bovendien gaat de voorkeur uit naar dieren die in gevangenschap gekweekt zijn, zodat de wilde populaties zo min mogelijk aangetast worden. 

Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, want zo hou je foutieve handel in stand. Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn op het Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.

Lees alles over de aankoop, het transport en de introductie van nieuwe vissen in het aquarium.

Zuid-Amerikaanse dwergcichliden kosten 5 tot 35 euro per vis, afhankelijk van de kweekvariëteit of soort.  

De maandelijkse kosten bedragen ongeveer 25 euro, inclusief het voer, de hogere water- en elektriciteitsrekening. 

De aankoop van het aquarium en het toebehoren is een eenmalige investering. 

Richtprijzen voor een zoetwateraquarium met toebehoren

Aquarium volgens lengte, inclusief toebehoren	Kostprijs
40 cm	Vanaf 50 euro
60 cm	Vanaf 65 euro
80 cm	Vanaf 120 euro
100 cm	Vanaf 220 euro
120 cm	Vanaf 290 euro
150 cm	Vanaf 500 euro

Dwergcichliden zijn tropische zoetwatervissen die in een relatief klein zoetwateraquarium kunnen worden gehouden. Afhankelijk van de volwassen grootte van de vis en het aantal dieren moet je de aquariumgrootte aanpassen. Een vuistregel is dat de lengte van het aquarium minimaal tien keer de lengte van de grootste volwassen vis in het aquarium moet zijn. Een cichlidensoort die 10 cm groot wordt, moet dus een aquarium van ten minste 100 x 40 x 40 cm (lengte x breedte x hoogte) hebben. Dwergcichliden geven de voorkeur aan een groot oppervlak, een breed aquarium is daarom belangrijker dan de hoogte (waterdiepte). Voor het houden van meerdere koppels moet minimaal een aquarium van 150 x 50 x 40 cm (lengte x breedte x hoogte) worden voorzien. Dit is noodzakelijk omdat elk koppel een territorium maakt en verdedigt. 

Gezelschap

Dwergcichliden worden per koppel (man-vrouw) of in een harem van een mannelijk dier met meerdere vrouwelijke dieren gehouden. Soortgenoten of soorten die zich ophouden in dezelfde waterlagen kunnen onderling heel onverdraagzaam zijn en elkaar voortdurend najagen. Hou daarom slechts één soort bodembewonende cichlide in het aquarium en geen andere bodembewonende vissen om onderlinge strijd om de territoria zoveel mogelijk te voorkomen. 

Dwergcichliden gaan goed samen met andere rustige vissen uit de middelste en bovenste waterlagen die oorspronkelijk uit een gelijkaardige biotoop komen, zoals karperzalmen. Om problemen te voorkomen zorg je voor passende soorten en een goed ingericht, ruim aquarium.

Water

Dwergcichliden geven de voorkeur aan water met een zachte waterhardheid (0-16 °dKH) en een zure tot neutrale pH (5,8 tot 6,5). Als je wilt kweken, dan is nog zuurder en zachter water nodig. Leidingwater is ongeschikt of moet verbeterd worden. Controleer het leidingwater en corrigeer de waterwaarden. Het water kan je zacht en zuur maken door het te filteren over turf of door enkele droge beukenbladeren, gedroogde elzenpropjes en kienhout in het aquarium te leggen. In een aquariumwinkel kan je ook waterverbeterende producten kopen die geleidelijk de waterwaarden optimaliseren. Andere manieren om zacht water te verkrijgen zijn: vang regenwater op en filter het voor gebruik, koop een osmose-apparaat om zelf osmosewater te maken, of koop osmosewater in de aquariumwinkel of bij een aquariumvereniging. Gebruik osmosewater nooit puur, maar meng het met leidingwater om de correcte waterwaarden te verkrijgen.

Een regelmatig onderhoud en een goed werkende filter houden de waterkwaliteit optimaal.  Schommelingen in de waterwaarden bezorgen de vissen veel stress. Vermijd dat zoveel mogelijk. Voeg daarom de waterverbeteraar eerst in een emmer bij het water waarmee je gaat verversen, en laat dit een dag staan. De chemische reactie gebeurt in de emmer. Daarna voeg je tijdens de waterverversing gelijkmatig het water met de verbeterde samenstelling toe. 

Bodembedekking en inrichting

Als bodembedekking is donkergekleurd grind of zand geschikt. Donkergekleurd grind laat de kleur van de vissen mooi uitkomen. Let er op dat het grind geen scherpe kantjes heeft, zodat de vissen er zich niet aan kwetsen. Spoel het zand of grind grondig tot het spoelwater helder is voor je het gebruikt. Zorg dat het zand of grind achteraan in het aquarium hoger ligt, zodat vuil naar voren komt en gemakkelijk af te hevelen is. Dit zorgt ook voor voldoende bodemdiepte voor de plantenwortels achteraan het aquarium.

De vissen verkiezen veel beschutting van planten, (kien)hout en holen in combinatie met open zwemruimte. Alle aquariumplanten kunnen dienstdoen. Javavaren (Microsporum pteropus), Javamos (Vesicularia dubyana), Cabomba-soorten en cryptocorynes zijn geschikt. Ook enkele catappa- of beukenbladeren op de bodem vinden de vissen fijn en verhoogt het natuurlijke uitzicht van het aquarium. De vissen schuilen graag tussen de boomwortels, maar ze hebben ook heel graag schuilplekken van bloempotten, halve kokosnoten of kunstmatige grotten. Zorg dat iedere vis minimaal één schuilplek heeft. De dieren leggen hun eieren in de schuilplaatsen en onder kienhout.

Meer informatie over de inrichting van een zoetwateraquarium.

Temperatuur

Dwergcichliden hou je in een tropisch aquarium met een watertemperatuur van 25 tot 27 °C. Zoek de ideale watertemperatuur van jouw gekozen soort op. 

Gebruik een verwarmingselement om de temperatuur stabiel te houden. Kies een thermostaat die qua vermogen past bij het watervolume in het aquarium. Met een thermometer kan je de temperatuur nauwkeurig controleren. Zet de verwarming uit tijdens werkzaamheden in het aquarium, want anders gaat die kapot of verbrandt ze.

Filter

Je hebt een goede filter nodig, ook voor kleine aquaria, aangezien de vissen erg gevoelig zijn aan vervuiling in het water. Stem de grootte van de filter af op het aantal vissen in je aquarium. Vraag hiervoor advies in de aquariumspeciaalzaak of aan ervaren aquaristen. 

Afhankelijk van de soort hebben ze graag water met weinig tot matige stroming. Een harde waterstroming is voor de meeste soorten ongewenst.

Zelfs met een filter is het noodzakelijk om geregeld het water te verversen. Onzichtbare afvalstoffen stapelen zich namelijk geleidelijk op in het water. Bij een waterwissel verwijder je een deel vuil water uit het aquarium en vervang je dit door proper water. Door wekelijks 1/5de van de aquariuminhoud te verversen, kan je plotselinge schommelingen in de waterkwaliteit vermijden. Vervang de filterwatten wanneer ze vuil zijn of dichtslibben.

Belichting en schuilmogelijkheden

De vissen houden niet van fel licht, gebruik daarom gedempte verlichting en zet het aquarium niet in direct zonlicht. Zorg in het aquarium voor schaduw met o.a. drijfplanten en hout en zorg voor voldoende schuilplekken. Geschikte planten zijn Anubia’s en Cryptocoryne planten, want die groeien goed bij gedempt licht.

Het type voedsel hangt af van de soort. Informeer bij de aquariumspeciaalzaak of bij ervaren houders van de vissensoort voor het geschikte voedsel van de soort die je gekozen hebt. Algemeen hebben dwergcichliden behoefte aan klein levend voer, zoals artemia, watervlooien, cyclops en witte en zwarte muggenlarven. Tubifex en rode muggenlarven moeten minimaal gevoerd worden. Bepaalde soorten hebben bijkomend behoefte aan plantaardig voer. Zowel diepvriesvoer, levend voer als vlokvoer zijn beschikbaar voor de diverse soorten, maar sommige soorten weigeren droogvoer te eten. Let wel op: droogvoer verliest na opening en na verloop van tijd zijn vitamines. Gebruik daarom liever een klein potje dat vlug leeg is en let op de houdbaarheidsdatum. 

Afwisseling is heel belangrijk voor een goede gezondheid. Geef bij voorkeur een aantal kleine maaltijden per dag. Geef de vissen zoveel voer als ze in enkele minuten opeten. Geef niet meer, want resten voer vervuilen het water sterk en te veel voer doet de vissen vervetten. Sterke, dikke vissen mogen gerust eens een voermoment of een dag overslaan, mits ze in goede conditie verkeren. 

Dagelijks

• Controleer de temperatuur en filterwerking
• Voer de vissen enkele keren per dag een kleine portie
• Bekijk of ze hun normale gedrag vertonen

Minstens één keer per week

• Controleer de waterwaarden
• Hevel ongeveer 1/5de van het water af, samen met plantenresten en vuil. Voeg nadien nieuw water toe dat dezelfde temperatuur heeft als het aquariumwater
• Vervang de vuile filterwatten 

Maandelijks 

Als de filter vuil is, spoel je het filtermateriaal uit. Doe dit tijdens een waterverversing met oud aquariumwater van dezelfde temperatuur. Zo blijven de goede bacteriën in het filtermateriaal aanwezig.

(Half)jaarlijks

Na 6 tot 12 maanden moet je de lampen vervangen. Ze geven dan minder licht of ze gaan stuk.

Vissen die ziek zijn hangen vaak stil, knijpen de vinnen dicht, happen naar lucht en/of bewegen abnormaal. De vinnen van gezonde vissen moeten mooi openstaan en egaal ogen.

Als de vissen zich abnormaal gedragen, controleer dan altijd eerst de waterkwaliteit, de filtering en de temperatuur van het aquarium. Als de vissen naar lucht happen of hoog in het aquarium bij het wateroppervlak hangen, dan is er zeker iets mis. De meest voorkomende problemen zijn: 

•    Nitraatvergiftiging

Symptomen: diepe kleuren en snelle of zware kieuwbewegingen.
Ververs direct 1/3de van het water met water met dezelfde temperatuur. Doe dat nog eens enkele uren later. Controleer onmiddellijk de filterwerking en kijk of er geen rottend afval in het aquarium ligt.

•    Foutieve pH-waarde

Symptomen: De vissen schieten door de bak of zijn compleet apathisch.
Ververs onmiddellijk 1/3de van het water met water met dezelfde temperatuur. Herhaal dit na enkele uren. Zoek de oorzaak van de pH-verandering.

Niet alleen afwijkende waterwaarden, maar ook tal van kiemen en parasieten kunnen ziektes veroorzaken. Raadpleeg een gespecialiseerde dierenarts voor vissen. Als de vissen uitzichtloos ziek zijn en lijden, dan kies je beter voor euthanasie. Let op als je medicatie geeft: verwijder altijd eerst de actieve kool uit de filter want anders haalt die de medicatie uit het water. Na een medicijnenkuur ververs je een deel van het water en filter je over actieve kool om de laatste restjes medicatie te verwijderen. Hou er rekening mee dat sommige medicijnen dodelijk zijn voor garnalen of kreeften. 

De meest voorkomende ziektes en aandoeningen zijn:

•    Witte stip

Symptomen: De vis heeft letterlijk witte stippen op de schubben en vinnen. Vaak is hij lusteloos of eet te weinig.
Vaak zijn slechte leefomstandigheden de oorzaak van een uitbraak. Verbeter de waterkwaliteit en behandel met geschikte medicatie volgens het advies van je dierenarts.

•    Buikwaterzucht

Symptomen: dikke buik, schubben staan open (zoals een dennenappel), uitpuilende ogen.
Vaak is dit een symptoom van een andere infectie die de nieren aantast. Behandel met geschikte medicijnen volgens advies van je dierenarts of dood de vis als de ziekte al te ver gevorderd is.

•    Vinrot

Symptomen: De randen van de vinnen vervallen, ze hebben vaak witte randen. De vinnen worden steeds korter. Controleer of er geen andere vissen aan de vinnen bijten. 
Vaak is dit een gevolg van een te lage watertemperatuur. Verhoog de temperatuur en behandel met geschikte medicijnen volgens het advies van je dierenarts.

•    Vistuberculose, Vis-TBC, VisMycobacterium of VisMB

Symptomen: wonden die niet genezen, een opgeblazen vis, afstaande schubben, builen over het hele lichaam, regelmatige sterfte van een vis terwijl de omstandigheden goed zijn.
Laat de diagnose stellen door een dierenarts. Vistuberculose kan niet afdoend behandeld worden. Het beste is de vis op een snelle manier uit zijn lijden te verlossen. Vis-TBC kan een chronisch probleem vormen eens je het in je aquarium hebt. Het is bijna niet weg te krijgen zonder het aquarium volledig leeg te halen en opnieuw te beginnen. Vaak is de beste oplossing om de omstandigheden optimaal te houden, zodat de overblijvende vissen voldoende weerstand kunnen bieden. Ze kunnen dan nog lange tijd gezond blijven.

•    Gasvorming

Symptomen: de vis zwemt moeilijk en drijft steeds boven.
Als de vissen gulzig eten, kunnen ze te veel lucht opnemen wat gasophoping in de darmen geeft. Na een aantal uur is de lucht verdwenen en kunnen ze weer gewoon zwemmen. Geef het voer net onder het wateroppervlak, zodat de kans kleiner is dat de vissen lucht happen.