Goudvis

Goudvissen komen het mooist uit in een groot aquarium dat speciaal voor hen opgezet is. Ook als vijvervis zijn de gewone variëteiten prima geschikt. Als je goudvissen wil kopen zijn er een aantal punten om over na te denken:

• Heb je een geschikt aquarium of een geschikte vijver voor de variëteit die je wil houden?
• Zijn eventuele medebewoners compatibel met goudvissen?
• Kan er iemand de vissen verzorgen als je op vakantie bent?
• Kan je 15 tot 40 jaar voor de vissen zorgen?
• Weet je hoe je een aquarium of vijver moet onderhouden?
• Wil je 15 euro per maand betalen aan water en visvoer?

Sommige variëteiten van goudvissen hebben een bijzonder uiterlijk, zoals een gebochelde rug, uitpuilende ogen of zeer lange vinnen. Deze extreme kenmerken kunnen een negatieve invloed hebben op het welzijn van de vissen. Ze kunnen dan bijvoorbeeld minder goed zwemmen of zijn gevoelig voor beschadigingen aan de ogen. Beslis voor jezelf of je de kweek van deze variëteiten wel wil steunen door ze aan te kopen.

Naar boven 

Goudvissen zijn ontstaan door selectieve kweek, ze komen niet in de natuur voor. Ze kunnen tot wel 40 centimeter groot worden. Er bestaan veel verschillende variëteiten die verschillen in oogvorm, lichaamsvorm, staartvin of kleurenpatroon. Zo komen er bijvoorbeeld ook witte, zwarte en gevlekte goudvissen voor. 

Goudvissen met een enkele staartvin

Tot deze groep horen de gewone goudvis, de sarasa, de shubunkin en de komeetstaart.

De gewone goudvis is een sterke vis. Het is een vrij trage zwemmer die zich snel en gemakkelijk voortplant. Ze verschillen in kleur, gaande van rood over oranje tot geel en zelfs wit.

De sarasa is één van de populairste varianten. Ze hebben een rode grondkleur met witte vlekken of een witte grondkleur met rode vlekken. Ze worden dikwijls in vijvers gehouden.

De shubunkin heeft een langgerekte lichaamsvorm net zoals de gewone goudvis, gecombineerd met een lange sluierstaart. De grondkleur is wit, grijs of blauw en ze hebben vlekken die rood, oranje, geel, wit of zwart kunnen zijn. Dit geeft ze een zeer bontgekleurd uiterlijk. De shubunkin staat er om bekend om overheersend te zijn. Hou ze daarom niet samen met tragere vissoorten. Let er ook op dat alle vissen de kans krijgen om te eten.

De komeetstaart heeft een staartvin die net zo lang kan worden als de vis zelf. Het is een snelle zwemmer en een sterke soort die goed gedijt in een vijver. Hou hem net zoals de shubunkin niet samen met tragere soorten.

Goudvissen met een dubbele staartvin en een rugvin

Tot deze groep horen de sluierstaart en de telescoopoog.

De sluierstaart heeft een kort, rond lichaam en een licht gebogen rug. Een typisch kenmerk is de dubbele staartvin met verlengde vinnen. Dit geeft ze een sierlijk uiterlijk. Door hun vorm zijn ze erg gevoelig voor het happen van lucht bij het eten. Hierdoor gaan ze drijven en kunnen uiteindelijk sterven. Geef ze daarom geen drijvend voer. Door hun bouw zijn ze een stuk trager dan gewone goudvissen. Hou ze dus niet samen met snelle vissoorten en let er op dat ze genoeg kunnen eten. De vissen zijn gevoeliger aan koude dan gewone goudvissen en worden daarom beter gehouden in een aquarium dan in een vijver. Sluierstaarten zijn het moeilijkst te kweken van alle soorten goudvissen.

De telescoopoog is een sluierstaart met grote, naar opzij uitpuilende ogen. Ze zien hierdoor moeilijker en hebben meer moeite om hun voedsel te vinden. Hou ze daarom nooit samen met snelle vissoorten. Help hen door steeds op dezelfde plaats te voederen. Vermijd scherpe randen of stenen die de ogen kunnen kwetsen. Telescoopogen kunnen verschillende kleuren hebben, er zijn zelfs zwarte (moor) en zwart-witte (panda) kleurvormen.

Goudvissen met dubbele staartvin zonder rugvin

Tot deze groep horen de hemelkijker, de blaasoog en de leeuwenkop.

De hemelkijker is in feite een extreme vorm van de telescoopoog. De vissen hebben een dubbele staartvin, geen rugvin en telescoopogen die naar boven kijken. De ogen zijn net als bij de telescoopoog zeer kwetsbaar. De vissen kunnen wel goed drijvend voer zien, maar kunnen moeilijk voer op de bodem terugvinden. Bij de geboorte staan de ogen normaal, naarmate de vis ouder wordt, draaien de ogen naar boven.

De blaasoog lijkt qua lichaamsbouw sterk op de hemelkijker, maar heeft grote blazen onder de ogen. De blazen zijn de onderste oogleden die gevuld zijn met een soort gel-achtig vocht. Ze zijn nog niet aanwezig bij jonge vissen, maar beginnen zich te ontwikkelen vanaf zes maanden. De blazen zijn erg kwetsbaar, en letsels genezen erg moeilijk. De vissen kunnen zich moeilijk voortbewegen, hou ze enkel in een speciaalaquarium dat voor hen is ingericht.

De leeuwenkop of ranchu heeft een erg gedrongen lichaamsvorm, een sterk gebogen rug en gezwellen of knobbels op de kop. Door zijn lichaamsbouw zwemt hij moeilijk. Door de huidplooien op de kop kunnen er gemakkelijk infecties ontstaan. De variëteit is daardoor eerder geschikt voor kenners.

Naar boven

Goudvissen kan je kopen bij dierenwinkels en aquariumspeciaalzaken. Koop alleen vissen die er gezond uitzien, met gladde vinnen, heldere glans en blinkende ogen. Koop ook alleen vissen waarvan je weet hoe groot ze worden en of ze in je aquarium of vijver passen.

Let op, er worden soms ook andere soorten verkocht die op goudvissen lijken. Voorbeelden van andere goudkleurige vissen zijn goudwindes (Leuciscus idus melanotus), koi (Cyprinus carpio koi) en goudelrits (Pimephales promelas). Deze soorten zijn meer geschikt om in een vijver te houden. Ze hebben andere behoeften dan goudvissen.

Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, want zo hou je foutieve handel in stand. Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.

Voor je vissen koopt, moeten het aquarium of de vijver opgestart zijn. De filter heeft tijd nodig om goed te gaan werken. Start je aquarium of vijver minstens enkele weken op voordat je vissen gaat kopen. Lees alles over de aankoop, het transport en de introductie van nieuwe vissen in het aquarium.

Naar boven

Goudvissen koop je vanaf 1 tot 10 euro per vis, afhankelijk van de beschikbaarheid van de soort. Koop altijd drie of meer vissen.

De maandelijkse kosten zijn ongeveer 15 euro, inclusief het voer, de hogere water- en elektriciteitsrekening.

De aankoop van het aquarium en toebehoren is een eenmalige investering.

Meer informatie over de kostprijs van een zoetwateraquarium.   

Natuurlijk kan je goudvissen ook in een vijver houden. Een vijver aanleggen is duurder. Vanaf 600 euro heb je een zelfbouwvijver. Reken op 6000 euro voor een grote vijver. Hou hierbij ook rekening met de kosten voor graafwerkzaamheden.

Naar boven

Goudvissen zijn koudwatervissen die je zowel binnen in een aquarium als buiten in een vijver kan houden.

Het aquarium moet minstens 1 meter lang zijn. Sommige soorten worden wel 40 cm lang en hebben een aquarium van 4 meter nodig. In een aquarium hou je dus beter (kleine) siergoudvissen. Een ‘viskom’, bokaal of kleine bak is absoluut ongeschikt om de vissen in te houden. Zonder filterwerking en met weinig ruimte sterven de vissen snel door stress en slechte waterkwaliteit.

In een ruime vijver van ten minste 1 meter diep kunnen de vissen ‘s winters overleven door een winterrust op de bodem. Kies in een vijver voor robuuste, gezonde vissen, geen siervormen met een afwijkende lichaamsvorm.

Gezelschap

Goudvissen zijn groepsdieren, hou ze altijd met drie of meer.

Omdat het koudwatervissen zijn, kan je ze niet combineren met warmwatervissen zoals de meeste aquariumvissen. In een vijver kunnen ze eventueel samen gehouden worden met andere koudwatervissen zoals windes en goudelrits. Siergoudvissen zoals de sluierstaart, de telescoopoog en de blaasoog zijn kwetsbaar en worden daarom beter in een speciaal aquarium gehouden zonder andere (snellere) vissoorten.

Water

Leidingwater is geschikt om goudvissen in te houden. Een matige tot hoge waterhardheid (9-16 dGH) en neutrale tot basische pH (6,5 tot 8,5) is ideaal. Goudvissen kunnen vrij goed tegen schommelingen in de waterwaarden, maar vermijd dit zoveel mogelijk om stress bij de vissen te voorkomen.

Een regelmatig onderhoud en goed werkende filter zijn belangrijk voor de waterkwaliteit. Bij slechte waterkwaliteit heb je een groter risico op sterfte en kans op ziekten.

Bodembedekking

Goudvissen woelen graag in de bodem. Met een te fijne bodembedekking wordt het water hierdoor troebel. Kies liever voor grind met een diameter van 2 tot 20 mm. Let op dat het grind geen scherpe kantjes heeft, zodat de vissen zich er niet aan kwetsen. Donkergekleurd grind laat de kleur van de vissen mooi uitkomen.

Temperatuur

Goudvissen kunnen niet goed tegen de warmte. De ideale temperatuur is tussen 10 en 20 ⁰C, maar ze overleven ook de winter in een diepe vijver. 

Siergoudvissen zoals de sluierstaart, de telescoop- en blaasoog hebben iets warmer water nodig, tussen 15 en 25 ⁰C. Hun ideale temperatuur schommelt rond de 20 °C. Ze overleven niet onder de 8 °C.

Filter

Goudvissen houden van een lichte stroming. De uitstroom van de filter is genoeg. Door hun afwijkende lichaamsvorm kunnen sommige siergoudvissen niet goed zwemmen bij stroming. Gebruik dan extra beluchting en zorg dat de filteruitlaat breed is en weinig stroming veroorzaakt.

Ondanks de filter is het noodzakelijk om geregeld een deel van het water te verversen. Onzichtbare afvalstoffen stapelen zich namelijk geleidelijk op in het water. Door wekelijks 1/5de van het aquariumwater te vervangen door proper water, kan je plotse schommelingen in de waterkwaliteit vermijden.

Licht

Vissen die blootgesteld worden aan direct zonlicht, kunnen brandwonden krijgen. Zorg in een vijver voor schaduw en schuilmogelijkheden. De vissen houden niet van fel licht, dus gebruik ook in het aquarium een gedempte belichting en zet het aquarium niet in direct zonlicht.

Meer informatie over de inrichting van een zoetwateraquarium.

Naar boven

Goudvissen zijn alleseters. Ze eten zowel klein levend voer als diepvriesvoer en droogvoer. Gebruik kleine verpakkingen droogvoer. Na openen verliest dit namelijk snel zijn vitamines. 

Variatie in de voeding is belangrijk voor een goede gezondheid. Wissel daarom het droogvoer één of twee keer per week af met levend en diepvriesvoer. Geef verschillende keren per dag een kleine hoeveelheid. Voer slechts zoveel als de vissen in enkele minuten opeten. Resten voer vervuilen het water sterk en te veel voer maakt de vissen te vet. Sterke vissen in goede conditie mogen gerust eens een voermoment overslaan of een dagje vasten.

Goudvissen eten ook graag planten. Kies daarom sterke en eetbare waterplanten zoals waterpest. Planten zijn tegelijk voedsel, beschutting en verrijking van de leefomgeving. Je kan ook algentabletten als extra aanvulling op het basisvoer geven.

Naar boven

Goudvissen worden dikwijls beschouwd als gemakkelijke beginnersvissen die je eenvoudig in een bokaal kan houden. Niets is echter minder waar! Ze hebben veel ruimte nodig, een goede waterfiltering en een lagere temperatuur dan meestal in de woonkamer het geval is. Veel goudvissen sterven zeer jong doordat ze op de verkeerde manier gehouden worden, terwijl ze wel 15 tot 40 jaar oud kunnen worden.

Dagelijks

• Controleer de temperatuur en filterwerking.
• Voer de vissen enkel keren per dag een kleine portie.
• Kijk of de vissen zich niet abnormaal gedragen.

Minstens één keer per week

• Controleer de waterwaarden.
• Hevel ongeveer 1/5de van het water af. Voer hierbij de plantenresten en vuil af. Voeg hierna nieuw water toe dat op dezelfde temperatuur is als het aquariumwater.
• Vervang de vuile filterwatten.

Maandelijks of indien nodig

• Spoel het filtermateriaal uit. Doe dit tijdens een waterverversing met oud aquariumwater van dezelfde temperatuur. Zo blijven de goede bacteriën in het filtermateriaal aanwezig.

(Half)jaarlijks

• Na 6 tot 12 maanden geven de lampen minder licht of begeven ze het en moet je ze vervangen.
• Een vijver heeft twee keer per jaar groot onderhoud nodig, waarbij bv. bladeren of plantenresten verwijderd worden.

Naar boven

Goudvissen kunnen in goede omstandigheden 15 tot 40 jaar oud worden. De siervormen met een sterk afwijkende lichaamsbouw zijn gevoeliger voor gezondheidsproblemen en sterven dikwijls jonger.

Zieke vissen hangen dikwijls stil, knijpen de vinnen dicht, happen naar lucht en/of bewegen abnormaal. De vinnen van gezonde vissen moeten mooi openstaan en egaal ogen.

Als de vissen zich abnormaal gedragen, moet je altijd eerst de waterwaarden, de waterkwaliteit, de filtering en de temperatuur van het aquarium controleren. Vervang bij problemen meteen 1/3de van het water met water van dezelfde temperatuur. Als de vissen naar lucht happen of hoog in het aquarium bij het wateroppervlak hangen, dan is er zeker iets mis. De meest voorkomende problemen zijn:

• Nitraatvergiftiging
  Symptomen: diepe kleuren en snelle of zware kieuwbewegingen.
  Vervang meteen 1/3de van het water met water van dezelfde temperatuur. Herhaal dit na enkele uren. Controleer onmiddellijk de filterwerking en kijk of er geen rottend afval in het water ligt.
• Foutieve pH-waarde
  Symptomen: de vissen zwemmen schichtig alle richtingen uit of zijn compleet apathisch.
  Vervang meteen 1/3de van het water met water van dezelfde temperatuur. Herhaal dit na enkele uren. Zoek de oorzaak van de pH-verandering.

Naast afwijkende waterwaarden kunnen tal van kiemen en parasieten ziektes veroorzaken. Raadpleeg een gespecialiseerde dierenarts voor vissen.

De meest voorkomende aandoeningen zijn:

• Voorjaarsziekte, SVC of Spring Viraemia of Carp
  Symptomen: de vissen zonderen zich af en worden lusteloos, zwemmen moeilijk, hebben ademhalingsproblemen, uitpuilende of net ingevallen ogen, huidbloedingen, buikwaterzucht.
  Deze ziekte wordt veroorzaakt door een virus en komt voor bij temperaturen tussen 10 en 20 °C, als in het voorjaar het vijverwater opwarmt. Verzwakte vissen door een harde winter, slechte leefomstandigheden of overbevolking zijn er extra gevoelig voor. Er is geen behandeling, maar een langzame temperatuursverhoging helpt de vissen te herstellen. Toch zal een groot aantal van de dieren er aan sterven. Er is een meldingsplicht voor deze ziekte, laat altijd een dierenarts de diagnose stellen.
• Gatenziekte of furunculose
  Symptomen: rode vlekken op de huid die evolueren naar open zweren
  Deze ziekte komt vooral voor in vervuilde vijvers of aquaria, meestal als in het voorjaar de temperatuur stijgt. De behandeling moet zo snel mogelijk gestart worden om de vis te redden. Raadpleeg meteen een gespecialiseerde dierenarts.
• Karperluis (Argulus) of ankerworm (Lernaea)
  Symptomen: goed zichtbare, tot 13 mm (karperluis) à 20 mm (ankerworm) grote parasieten op de vis. De vissen schuren zich, zwemmen snel en zijn schichtig.
  De parasieten kunnen kleinere vissen doden en door de wonden de vissen bevattelijk maken voor andere infecties. Ze komen vooral in de zomer in vijvers voor. De gehele vijver moet behandeld worden. Vraag advies aan je dierenarts.
• Parasitaire huidinfecties (Ichtyobodo/Costia)
  Symptomen: huidvertroebeling, lusteloosheid, knijpen met de vinnen, donkere kleur, moeilijke ademhaling
  Deze aandoening wordt veroorzaakt door een zeer kleine, boonvormige parasiet die zich op de huid en kieuwen vasthecht. Hij veroorzaakt veel schade, waardoor secundaire bacteriële infecties optreden. Behandelen kan met zout en kopersulfaat. Volg altijd het advies van je dierenarts.
• Peperstip of fluweelziekte (Piscinoodinium)
  Symptomen: fijne korrels op de huid, huidtroebeling, samenknijpen van de vinnen, schuren op de bodem, moeilijke ademhaling.
  De ziekte wordt veroorzaakt door een parasiet die zich aan de huid hecht en daar cystes vormt die na enkele dagen afvallen. Er doen zich hierbij dikwijls secundaire bacteriële infecties voor. De ziekte kan behandeld worden door toevoeging van zout en kopersulfaat aan het water. Volg altijd het advies van je dierenarts.
• Witte stip (Ichthyophtirius)
  Symptomen: de vis heeft letterlijk witte stippen op de schubben en vinnen. Dikwijls zijn ze lusteloos en eten weinig.
  De oorzaak van witte stip is een parasiet, maar dikwijls liggen slechte leefomstandigheden aan de basis van een uitbraak. Verbeter de waterkwaliteit en behandel met geschikte medicatie volgens advies van je dierenarts.
• Buikwaterzucht
  Symptomen: dikke buik, schubben staan open (zoals een dennenappel), uitpuilende ogen.
  Meestal is dit een symptoom van een andere infectie die de nieren aantast. Behandel met geschikte medicijnen volgens advies van je dierenarts of dood de vis als de ziekte al te ver gevorderd is.
• Vistuberculose, Vis-TBC, VisMycobacterium of VisMB
  Symptomen: wonden die niet genezen, een opgeblazen vis, afstaande schubben, builen over het hele lichaam, regelmatig sterft een vis terwijl de omstandigheden goed zijn.
  Laat de diagnose stellen door een dierenarts. Vistuberculose kan niet afdoend behandeld worden. Het beste is de vis op een snelle manier uit zijn lijden te verlossen. Vis-TBC kan een chronisch probleem vormen eens je het in je aquarium hebt. Het is bijna niet weg te krijgen zonder het aquarium volledig leeg te halen en opnieuw te beginnen. Vaak is de beste oplossing om de omstandigheden optimaal te houden, zodat de overblijvende vissen voldoende weerstand hebben. Ze kunnen dan nog lange tijd gezond blijven.
• Gasvorming
  Symptomen: de vis zwemt moeilijk en drijft steeds omhoog.
  Als de vissen gulzig eten, kunnen ze te veel lucht opnemen wat gasophoping in de darmen geeft. Na een aantal uur is de lucht verdwenen en kunnen ze weer gewoon zwemmen. Geef het voer net onder het wateroppervlak, waardoor de kans kleiner is dat lucht mee gehapt wordt. Dit probleem komt vaker voor bij sluierstaarten, die een gekromde ruggengraat en gedrongen lichaamsbouw hebben.

Naar boven